فهرست مطالب
مسیر جذابی که توی رشته‌ی شیمی پشت سر گذاشتی (یا در حال طی کردنی)، قابلیت های فوق‌العاده ای رو به بهت داده. فراتر از پوشیدن روپوش سفید آزمایشگاه و سر و کله زدن با محلول های خوش رنگ و لعاب و شب‌هایی که با جزوه و کتاب گذروندی، کلی مهارت یاد گرفتی که فقط محدود به محیط آزمایشگاه نیست.
اگه جزو اونایی هستی که شیمی خوندن و حالا دنبال یه مسیر شغلی خلاق و در ادامش کارآفرینی هستی، باید بدونی که اون چیزی که توی دانشگاه یاد گرفتی، چطوری می‌تونه بهت توی دنیای واقعی کمک کنه. این مقاله قراره مهارت‌هایی که تو دانشگاه یاد گرفتی (یا در ادامه‌ی تحصیلت یاد میگیری) و همینطور ویژگی‌های شخصیتی‌ای که می‌تونه تو موفقیت شغلیت نقش مهمی داشته باشه رو بهت نشون بده.
مهارت‌های فنی : مهارت‌هایی که در نتیجه‌ی درس خوندن در دانشگاه به‌دست اومدن
مسیر شغلی موفق در رشته شیمی، در درجه‌ی اول بر پایه‌ی مهارت‌های فنی یا شغلی بنا می‌شود. شیمیست‌ها عمدتاً درگیر انجام آنالیزهای کیفی و کمی شیمیایی و انجام آزمایش‌های مختلف در آزمایشگاه‌ها هستند. این وظایف، نیازمند مهارت‌های عملی و توانایی کار با تجهیزات آزمایشگاهی می باشد.
قدرت تفکر علمی
شیمی یعنی کار با روش علمی. در محیط دانشگاه یاد میگیری فرضیه بسازی، آزمایش طراحی کنی، داده ها رو جمع‌آوری و تحلیل کنی و براساس شواهد نتیجه‌گیری کنی. این سبک فکر کردن که توی کلی آزمایش و پروژه تمرینش کردی، یکی از پایه‌های نوآوریه و واسه طراحی محصول یا کشف‌های جدید خیلی به دردت می‌خوره. در واقع تو یاد گرفتی که چجوری با روش علمی مشکلات رو حل کنی.
قدرت تحلیل‌گری
شیمی‌دان‌ها باید در جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات آزمایشگاهی برای بررسی کارایی فرایند یا تجهیزات و تشخیص ایرادات، مهارت بالایی داشته باشند. این نیازمند توانایی تحلیل و تفسیر داده‌ها است. توی دانشگاه یاد گرفتی ترکیبات مختلف آلی یا معدنی رو آنالیز کنی و بفهمی از چی ساخته شدن، چه واکنشی می‌دن و چه خواص فیزیکی یا شیمیایی دارن. این کار اغلب با استفاده از تکنیک‌هایی مثل کروماتوگرافی، طیف‌سنجی و اسپکتروفتومتری و… اتفاق میفته که اون ها رو در دوران دانشجویی تا حدی شناختی و با بعضی از این ابزارها کار کردی. این طرز فکر تحلیلی، توی شغلایی مثل کنترل کیفیت، تحلیل داده و بهینه‌سازی فرآیند یه برگ برنده به حساب میاد.
شناخت زبان اعداد و داده‌ها
توی درسای شیمی همیشه با داده‌های عددی و کیفی سروکار داشتی. بلدی چطوری با استفاده از اطلاعات آزمایش‌ها، عملکرد یه دستگاه یا یه فرآیند رو بررسی کنی، یا مشکلش رو بفهمی. توانایی استفاده از ریاضی و آمار توی حل مسائل، یه مهارت کلیدی مخصوصاً برای کساییه که در بخش های تحقیق و توسعه یا کنترل کیفیت. یک شرکت مشغول به کار میشن.
یادگیری ارتباط فنی
شیمیست ها فقط توی آزمایشگاه نیستن، بلکه باید بلد باشن چیزی که کشف یا تحلیل کردن رو هم خوب توضیح بدن. تو توی دانشگاه کلی گزارش آزمایشگاهی از روند کار و مشاهدات تا نتیجه‌گیری نوشتی. این باعث شده بتونی گزارش فنی، استاندارد تولید یا دستورالعمل‌های فنی بنویسی. ضمن اینکه تعامل با بقیه متخصص‌ها، مهندس‌ها و پژوهشگرها هم باعث تقویت مهارت های کلامیت شده.
مهارت عملی و دقت بالا
شیمی خوندن بدون کار با وسایل آزمایشگاهی معنی نداره. توی دانشگاه یاد گرفتی محلول بسازی، مواد رو ترکیب کنی، وسایل رو کالیبره کنی یا اگر خراب شد، مشکلش رو پیدا کنی. این کارای عملی باعث شده دستت راه بیفته و این تجربه‌ی میدانی، واسه خیلی از کارای آزمایشگاهی مهمه. بر همین اساس از یک شیمیست حرفه ای انتظار میره که توانایی آماده‌سازی محلول‌های آزمایش، ترکیبات یا معرف‌ها رو برای استفاده سایر کارکنان آزمایشگاه داشته باشه. از طرفی مسلط به نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی برای اطمینان از عملکرد درست آن‌ها و برطرف کردن اشکالات احتمالیباشه. انجام تست‌های کنترل کیفیت برای تضمین انطباق با استانداردهای تعیین‌شده هم از وظایف رایج در این حرفه است که الفبای این مهارت ها رو در دانشگاه آموختی.
دانش پایه شیمی
توی دانشگاه درک عمیقی از ترکیبات شیمیایی، ساختارشون، خواص و واکنش‌های اونها، روش‌های دفع مواد شیمیایی و واژگان تخصصی شیمی بدست آوردی. می‌دونی مواد چطوری با هم واکنش می‌دن، کجا خطرناک میشن، چجوری تولید میشن و حتی چجوری باید دفع بشن. این دانش پایه‌ای، ستون اصلی تخصص توئه و واسه هر شغلی که به تحلیل، سنتز یا طراحی محصول ربط داشته باشه ضروریه.
مهارت‌های فناورانه و نرم‌افزاری : تسلط بر ابزارهای تخصصی
این روزا که تکنولوژی حسابی پیشرفت کرده، شیمیست‌ها برای انجام درست و دقیق کارهاشون به یه مجموعه متنوع از نرم‌افزارها و ابزارها تکیه می‌کنن. نرم‌افزارهای علمی یا آنالیز، برای پردازش و تفسیر داده‌های به‌دست‌اومده از دستگاه‌های مختلف آزمایشگاهی واقعاً ضروری‌ان. مثلاً در این مورد می‌تونیم به نرم‌افزارهایی مثل Agilent ChemStation، Minitab یا Waters Empower (برای داده‌های کروماتوگرافی) اشاره کنیم.
نرم‌افزارهای طراحی با کمک کامپیوتر (CAD) هم در مدل‌سازی و تجسم مولکولی کاربرد دارن؛ نمونه‌هاش می‌تونه ChemInnovation Chem 4-D و Hypercube HyperChem باشه.
برای مدیریت و جست‌وجوی اطلاعات شیمیایی هم از نرم‌افزارهایی مثل CambridgeSoft ChemOffice Ultra و زبان‌های پایگاه داده مثل SQL استفاده میشه. داشتن مهارت پایه‌ای در برنامه‌نویسی با زبان‌هایی مثل MATLAB، Python یا R برای پردازش داده‌ها بسیار مفید است.
شیمیست‌هایی که درگیر توسعه فرایندهای جدید یا یکپارچه‌سازی سیستم‌ها هستن، معمولاً با محیط‌های برنامه‌نویسی مثل C++، Microsoft Visual Basic یا LabVIEW National Instruments کار می‌کنن.
همینطور ممکنه سراغ ابزارهای یکپارچه‌سازی سازمانی مثل XML و نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی منابع سازمانی مثل SAP برن.
برای نگهداری و نظم دادن به اسناد آزمایشگاهی، نرم‌افزاری مثل ChemSW Laboratory Document Control System (LDCS) حسابی کاربرد داره. اگه بخوان ساختار مولکولی یا داده‌ها رو به‌صورت تصویری نشون بدن، ابزارهای گرافیکی و تصویری مثل MolDraw کمک بزرگی هستن.
البته نرم‌افزارهای پایه‌ای مثل مرورگر اینترنت و مجموعه نرم‌افزارهای اداری مثل Microsoft Office هم از ابزارهای جدایی‌ناپذیر برای ارتباطات، تحلیل داده‌ها و تهیه گزارش‌ها هستن.
برای مدیریت موجودی مواد شیمیایی، نرم‌افزارهای خاصی مثل ChemSW Chemical Inventory System (CIS) و UBI Biotracker استفاده میشن. اگه بخوان نتایج و یافته‌هاشون رو ارائه بدن، Microsoft PowerPoint همیشه پای کاره. برای ترسیم جریان‌های کاری یا طراحی فرایندها، نرم‌افزاری مثل Microsoft Visio حسابی کمک می‌کنه.
بسته به نقش شغلی، ممکنه آشنایی با نرم‌افزارهای مدیریت مستندات، ادغام برنامه‌های سازمانی یا برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) نیز لازم باشه.
در نهایت هم نرم‌افزارهای صفحه‌گسترده مثل Microsoft Excel برای تحلیل و نظم دادن به داده‌ها، و نرم‌افزارهای واژه‌پردازی مثل Microsoft Word برای نوشتن گزارش‌ها و اسناد مختلف کاملاً ضروری هستن.
مهارت‌های عمومی / نرم (Soft Skills):
مهارت‌های بین‌فردی و ارتباطی
اگرچه مهارت‌های فنی اهمیت بالایی دارند، اما در حرفه‌ی شیمی، مهارت‌های عمومی یا نرم هم به‌شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند. طبق نتایج نظرسنجی RSC Education، در نظر فارغ‌التحصیلان جدید مهارت‌های عمومی حتی از دانش تخصصی شیمی هم مهم تر ارزیابی شده‌اند. در میان این مهارت‌ها، توانایی‌های ارتباطی، چه در قالب نوشتاری و چه گفتاری و چه بصری ، از جمله مهارت‌های نرمی هستند که تأثیر عظیمی بر مسیر شغلی شما خواهند گذاشت.
- شیمیست‌ها اغلب نیاز دارند که گزارش‌های فنی بنویسند یا استانداردها و مشخصات لازم برای فرایندها، تجهیزات، محصولات یا آزمایش‌ها را تهیه و تدوین کنند. در همین نظرسنجی به‌طور خاص مهارت در نگارش گزارش‌های علمی و فنی به‌عنوان یکی از مهارت‌های کلیدی شناخته شده است.
- علاوه بر این، توانایی صحبت کردن مؤثر با دیگران برای انتقال اطلاعات و برخورداری از مهارت ارائه شفاهی قوی نیز بسیار ارزشمند است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان تمایل دارند فرصت بیشتری برای تمرین ارائه شفاهی در دوره تحصیلی خود داشته باشند. یکی از جنبه‌های مهم این مهارت‌ها، توانایی توضیح دادن مفاهیم به شکلی ساده برای کسانی است که شیمی نمی‌دانند. این مهارت برای پر کردن شکاف بین دانش علمی و درک عمومی جامعه کاملاً ضروری است.
- علاوه بر این، گوش دادن فعال از ارکان ارتباط مؤثر است که باعث درک بهتر مطالب و افزایش همکاری‌ها می‌شود.
- مهارت‌های کار تیمی و توانایی همکاری با اعضای یک گروه کاری یا مشارکت در کار گروهی نیز به‌طور مکرر مورد تأکید قرار گرفته‌اند. چرا که همکاری میان بخش‌های مختلف مانند تحقیق و توسعه، مهندسی، فروش و تولید، برای نوآوری و موفقیت ضروری است. با اینکه این مهارت اهمیت زیادی دارد، برخی مطالعات نشان می‌دهند که برنامه‌های آموزشی شیمی کمتر به توسعه‌ی مهارت‌های کار تیمی می‌پردازند. در مقاله‌ی “اهمیت مهارت‌های نرم در صنعت شیمی Boaz Partners” اشاره شده که مشارکت در پروژه‌های بین‌بخشی (cross-functional) نه‌تنها مهارت‌های ارتباطی رو بهبود می‌بخشه، بلکه باعث تقویت قدردانی نسبت به نقش‌های مختلف افراد در تیم میشه. درک اجتماعی و توانایی فهم واکنش‌های دیگران چیزیه که از دل مهارت های کار تیمی بدست میاد.
مهارت‌های توسعه حرفه‌ای
فراتر از مهارت‌های فنی و ارتباطی، یک شیمست حرفه‌ای نیازمند مجموعه‌ای از مهارت‌ها برای پیشرفت شغلی و توسعه فردی است.
- مهارت حل مسئله و توانایی تفکر انتقادی از مهارت‌هایی هستند که برای عبور از چالش‌های علمی و صنعتی بسیار حیاتی‌اند. مهارت حل مسئله به این خاطر از اهمیت بالایی برخورداره چون این افراد اغلب با توسعه محصولات جدید، بهبود فرایندها و تحلیل اشکالات سروکار دارند. شیمیست ها اغلب وظیفه دارند تا مسائل پیچیده را شناسایی کرده و اطلاعات مرتبط را بررسی کنند تا راه‌حل‌های مؤثر روارزیابی و اجرا کنند. کارکرد تفکر انتقادی هم شامل منطق و استدلال برای ارزیابی راه‌حل‌های مختلف میشه.
- در کنار این‌ها، داشتن مهارت در مدیریت زمان و سازماندهی امور برای اداره بهتر آزمایش‌ها، پروژه‌ها و رعایت ضرب‌الاجل‌ها (Deadlines) اهمیت زیادی دارد.
- دقت و توجه به جزئیات در کارهای آزمایشگاهی هم یکی از مهارت هاییه که موقع مصاحبه های استخدامی ازت انتظار میره که داشته باشی.
- در دنیایی که علم و تکنولوژی مدام در حال تغییره توانایی یادگیری فعال به منظور درک و به‌کارگیری اطلاعات جدید و به‌روز ماندن در این حوزه، یکی از ضروریات برای رشد مداوم حرفه‌ای به‌شمار میره. توانایی جستجو و بازیابی اطلاعات علمی برای آگاهی از آخرین یافته‌ها، روش‌ها و مقررات هم جزو همین دسته از مهارت هاست.
- سازگاری و انعطاف‌پذیری، از جمله تمایل به یادگیری مهارت‌های جدید و حتی تغییر محل زندگی، می‌توانه فرصت‌های شغلی رو افزایش بده.
- مهارت‌های شبکه‌سازی برای رشد حرفه‌ای، پیدا کردن فرصت های کارآموزی و شغلی، و گرفتن مشاوره حیاتی هستند. این مهارت‌ها شامل حضور در نمایشگاه های مختلف برای ارتباط با شیمیست‌های فعال در رشته‌های مختلف میشه. همچنین، استفاده از پلتفرم‌های شبکه‌سازی مثل LinkedIn هم به ساختن ارتباطات شغلی کمک می‌کنه.
نکاتی برای موفقیت در مصاحبه های شغلی در حوزه ی شیمی
برای پیشرفت در مسیر شغلی ) به‌ویژه زمانی که فرد می‌خواد از فضای آکادمیک وارد صنعت بشه( تأکید روی مهارت‌های قابل انتقال (transferable skills) اهمیت ویژه‌ای داره. در حالی که در فضای دانشگاهی بیشتر روی مقالات علمی تمرکز میشه، در صنعت عملکرد کاری و همکاری تیمی ارزش بیشتری داره.
در فرایند جستجوی شغل، تهیه رزومه‌ی حرفه‌ای بسیار مهمه و می‌تونه اولین تأثیر مثبت رو روی کارفرما بذاره.
رزومه‌های دانشگاهی معمولاً باید بازنگری شوند تا دستاوردها و مهارت‌های مرتبط با صنعت بیشتر دیده شوند. آماده‌سازی نمونه‌هایی از موقعیت‌هایی که در آن‌ها مهارت‌هایی مانند حل مسئله، رهبری یا همکاری را نشان داده‌اید، برای مصاحبه‌ها (به‌ویژه مصاحبه‌های رفتاری) توصیه می‌شود.
آمادگی برای مصاحبه شغلی هم اهمیت بالایی داره؛ در این مرحله باید توانایی‌ها، دانش و تجربیات خودتون رو به‌خوبی نشان بدید.
استفاده از قالب C-A-R (Context-Action-Result) (یعنی توضیح بدی توی چه موقعیتی بودی، چی کار کردی و چه نتیجه‌ای گرفتی) در پاسخ به سؤالات رفتاری می‌توانه بسیار مؤثر باشه، به‌ویژه وقتی با مثال‌های ملموس و عینی همراه بشه.
خلاصه
برای موفقیت در حرفه‌ی شیمی، لازمه که پایه‌ی قوی از دانش فنی شیمی و مهارت‌های آزمایشگاهی داشته باشید. این مهارت ها نیازه که با مهارت‌های نرم مانند ارتباط مؤثر، کار تیمی، حل مسئله، یادگیری مستمر، سازگاری با تغییرات و مهارت در جست‌وجوی شغل و مدیریت زمان و همینطور مهارت های نرم افزاری تکمیل بشن. برنامه‌های دانشگاهی شیمی تا حدی در توسعه ی مهارت های فنی موفق بوده اند اما توسعه ی مهارت های نرم و مهارت های فناورانه نیاز به قرارگیری در محیط های کاری واقعی داره. chemera.net تاکید خاصی روی توسعه ی این مهارت ها داره و در مقالات متعددمون به توسعه ی این مهارت ها اشاره کرده ایم.
نظرات کاربران